Nếu bạn đang gặp tình trạng áp dụng lời khuyên nào cũng không cải thiện được kết quả đầu tư của mình, thì khả năng cao bạn đang chưa đầu tư theo đặc điểm tính cách của bản thân. Nếu thiếu đi bước thấu hiểu bản thân, bạn sẽ thiếu đi nền móng vững chắc cho các quyết định đầu tư của mình, dễ mất phương hướng, tưởng sai thành đúng, sai mà không biết mình sai,…
Trong bài viết này, FinPeace sẽ giới thiệu đến bạn DISC – Lý thuyết hình thành nên bài test tính cách phổ biến bậc nhất trong doanh nghiệp. Mô hình DISC cũng thường xuyên được FinPeace sử dụng để giúp các học viên tìm hiểu xu hướng hành vi, tâm lý của bản thân trước khi xác định được kế hoach đầu tư cá nhân.
Vì sao cần hiểu bản thân trước khi đầu tư?
Thay cho mong muốn nắm chắc và dự đoán được thị trường, FinPeace tin rằng việc quay về bên trong, tìm hiểu chính bản thân mình mới là bước đầu nên làm cho mọi nhà đầu tư, bởi những lý do dưới đây:
- Lựa chọn được phong cách đầu tư phù hợp với mình nhất: FinPeace luôn quan niệm rằng, phương pháp đầu tư tốt nhất chỉ xuất hiện khi nhà đầu tư hiểu rõ xu hướng tâm lý và hành vi của bản thân mình. Quá trình “thử và sửa” để tìm ra phong cách đầu tư cá nhân sẽ thuận lợi và ít mông lung hơn nhiều nếu được bắt đầu trên nền tảng nhà đầu tư hiểu rõ bản thân mình. Bởi khi đầu tư theo đặc điểm tính cách riêng, nhà đầu tư sẽ không mất thời gian thử những phương pháp hay đi theo những trường phái không phù hợp với bản thân họ.
- Sáng suốt hơn trước những nguồn tham khảo: Việc hiểu bản thân còn giúp nhà đầu tư chọn lọc những nguồn tham khảo, lời khuyên và tấm gương trên hành trình đầu tư của mình. Khi biết người đối diện mang nhóm tính cách có xu hướng suy nghĩ và hành động trái ngược hoàn toàn với mình, chắc chắn bạn sẽ không bất chấp làm theo mọi điều họ nói. Bên cạnh đó, nếu nghe lời khuyên từ người thuộc nhóm tính cách thích “dĩ hòa vi quý”, không bao giờ muốn mất lòng ai, bạn cũng sẽ cẩn trọng hơn trước độ tin cậy của thông tin mà người đó mang lại.
- Phát triển Tư duy Tự thân trong đầu tư: Quan trọng nhất, vì đầu tư là hành trình của cá nhân, do đó, mỗi nhà đầu tư cần xác định rõ bản thân cần tự lực ngay từ những bước đầu tiên. Thay vì ngồi chờ một “bậc thầy” nào đó mang đến cho mình một bài học đầu tư “bất bại”, nhà đầu tư có thể phát triển tư duy tự thân, tận dụng những nguồn lực mình có, chịu trách nhiệm với hành động và bắt đầu hành trình đầu tư ngay từ hôm nay bằng việc thấu hiểu bản thân để đầu tư theo đặc điểm tính cách của mình.
Nhà đầu tư có thể tìm hiểu về đặc điểm tính cách bản thân bằng nhiều công cụ phổ biến như các bài test tính cách MBTI,…Ở đây, FinPeace sẽ giới thiệu đến bạn lý thuyết về tính cách mà chúng tôi thường xuyên sử dụng – Lý thuyết DISC.
Mô hình tính cách DISC là gì?
Lý thuyết DISC được nhà tâm lý học William Moulton Marston tạo ra vào năm 1928. DISC là chữ viết tắt của: Dominance (Sự thống lĩnh) – Influence (Sự ảnh hưởng) – Steadiness (Sự bền vững) – Compliance (Sự tuân thủ), giúp xác định tính cách con người tại một thời điểm nhất định thông qua hành vi của họ. Mô hình tính cách DISC thường được áp dụng trong lĩnh vực nhân sự, nhằm giúp doanh nghiệp tìm hiểu về xu hướng tâm lý, tính cách của nhân viên để sắp xếp họ vào vị trí làm việc phù hợp.
Cụ thể, nhà đầu tư muốn đầu tư theo đặc điểm tính cách có thể tham khảo những điểm nổi trội của 4 nhóm tính cách theo lý thuyết DISC dưới đây:
Đầu tư theo đặc điểm tính cách DISC
Mỗi nhóm tính cách theo lý thuyết DISC lại có những điểm mạnh – yếu khác nhau và không có nhóm nào vượt trội, xuất sắc hơn nhóm nào. Ở phần này, FinPeace sẽ cùng bạn phân tích ưu nhược điểm của từng nhóm tính cách DISC trong đầu tư, đồng thời đưa ra một vài gợi ý giúp bạn phát huy ưu điểm, cải thiện nhược điểm khi đầu tư theo đặc điểm tính cách của mình.
Nhóm D: Dominance (Sự thống lĩnh)
Những người mang tính cách Dominance thường là nhóm quyết đoán nhất trong cả 4 nhóm. Họ có xu hướng cạnh tranh, độc lập, thích rủi ro, thiên về kết quả (result-oriented) và có ý chí mạnh mẽ. Đây là nhóm tính cách thường xuất hiện ở vị trí lãnh đạo. Trong đầu tư, những người thuộc nhóm tính cách D sẽ có những ưu và nhược điểm như sau:
Ưu điểm: Họ rất quyết liệt bám theo mục tiêu. Người có tính cách thuộc nhóm D một khi đã xác định và hiểu rõ được kết quả mà họ hay đội nhóm muốn đạt được thì họ sẽ quyết tâm đạt được mục tiêu bằng mọi giá. Khi người thuộc nhóm tính cách D đầu tư theo đặc điểm tính cách của họ, họ sẽ chỉ nhìn thấy mục tiêu cuối cùng mà hiếm khi để tâm tới những trở ngại, vì họ tin bản thân có khả năng vượt qua mọi thử thách để đạt được mục tiêu.
Nhược điểm: Sự quyết liệt của người có tính cách thuộc nhóm D sẽ trở thành điểm yếu nếu họ không có sự co giãn mục tiêu hợp lý so với tình hình thị trường. Ví dụ, một người thuộc nhóm tính cách D đặt mục tiêu đầu tư lãi 25%. Nếu thị trường tốt, việc kiên định bám theo mục tiêu đến cùng có thể đưa họ đến con số 25%. Nhưng nếu thị trường xấu, họ không thể đạt được con số 25% dù đã thử mọi cách, họ sẽ tự gây sức ép không đáng có lên chính mình, thậm chí có thể dẫn đến những hành động bất chấp, nguy hiểm.
Lời khuyên đầu tư: Do khao khát đạt được kết quả, người thuộc nhóm tính cách D có xu hướng bỏ qua kỷ luật để “lao” theo mục tiêu. Do đó, nhóm tính cách này cần thiết lập và học cách tuân thủ theo nguyên tắc đầu tư của mình. Nhóm tính cách D khi đầu tư theo đặc điểm tính cách cũng cần hạn chế xây dựng mục tiêu đầu tư cứng nhắc bằng những con số. Trước khi ra quyết định đầu tư, nhóm tính cách này cần phân tích thị trường và nguồn lực bản thân. Bên cạnh đó, họ cũng cần chuẩn bị về tinh thần và phương án hành động cho mọi tình huống để sự quyết liệt không biến thành liều lĩnh khi thị trường không theo kỳ vọng.
Nhóm I: Influence (Sự ảnh hưởng)
Những người mang tính cách Influence là tuýp người lạc quan, có năng lượng dồi dào và có khả năng lan tỏa năng lượng nhất trong cả 4 nhóm tính cách. Họ cũng là người có tham vọng ghi dấu ấn cá nhân trong lĩnh vực của họ, do đó, mục tiêu của nhóm tính cách này thường hướng đến sự ảnh hưởng, trở thành người đáng tin cậy, được yêu quý,…Trong đầu tư, những người thuộc nhóm tính cách I sẽ có những ưu và nhược điểm như sau:
Ưu điểm: gười thuộc nhóm tính cách I thích sự vui vẻ, có trường cảm xúc thiên tích cực. Họ thường không tập trung cao độ vào mục tiêu lợi nhuận, mà dành nhiều sự chú ý cho những câu chuyện phía sau về doanh nghiệp, tin tức bên lề,…Người thuộc nhóm tính cách I không có sự căng thẳng quyết liệt như nhóm D, mục tiêu đầu tư của họ cũng linh hoạt hơn tùy vào thị trường và từng đợt “sóng”, từng tin tức mà họ tiếp nhận. Do đó, người thuộc nhóm tính cách I thường ít bị căng thẳng khi đầu tư theo đặc điểm tính cách hơn nhóm tính cách D.
Nhược điểm: Là nhóm tính cách dễ bị ảnh hưởng bởi người khác, những nhà đầu tư thuộc nhóm I dễ rơi vào bẫy kỳ vọng quá cao khi họ nắm được những tin tức, thông tin mà họ cho là có giá trị, có khả năng thay đổi toàn bộ kết quả đầu tư của họ. Lợi nhuận thu về của nhóm I thường không cao do nhóm tính cách này thường xuất hiện nhiều ở cuối sóng, khi các thông tin họ nắm được đều là những thông tin đã được phổ biến rộng rãi. Họ cũng là những người dễ bị cảm xúc chi phối, dễ dẫn tới những quyết định mua – bán bốc đồng, xuôi theo đám đông.
Lời khuyên đầu tư: Nhà đầu tư thuộc nhóm tính cách I cần xây dựng kỷ luật và học cách kiểm soát cảm xúc để tối ưu việc đầu tư theo đặc điểm tính cách của mình. Một kế hoạch đầu tư phù hợp, kết hợp với sự kiên định sẽ giúp nhà đầu tư nhóm I tránh bị ảnh hưởng cảm xúc bởi đám đông, các bẫy tâm lý hay những thông tin bên lề – vốn là nguồn tin mà nhóm tính cách này hứng thú, quan tâm.
Nhóm S: Steadiness (Sự bền vững)
Là nhóm tính cách kỷ luật cao, kiên nhẫn, đề cao hợp tác và có trách nhiệm với hành động của mình, những người thuộc nhóm tính cách S đa số đều hướng đến sự ổn định, bền vững. Trong đầu tư, những người thuộc nhóm tính cách S sẽ có những ưu và nhược điểm như sau:
Ưu điểm: Là nhóm tính cách hòa nhã, quan tâm đến người khác, những người thuộc nhóm tính cách S hiếm khi gặp phải những căng thẳng đến từ tâm lý cạnh tranh quyết liệt. Họ có sự nhất quán trong suy nghĩ và hành động, do đó nhóm tính cách này ít bị ảnh hưởng bởi người khác. Bên cạnh đó, tinh thần hợp tác để phát triển, sẵn sàng cho đi giá trị và nhận về những giá trị tương ứng để đôi bên cùng đạt được mục tiêu của nhóm tính cách S sẽ mở ra cho họ nhiều cơ hội và lợi thế hợp tác trên hành trình đầu tư theo đặc điểm tính cách của bản thân.
Nhược điểm: Sự nhất quán của người thuộc nhóm tính cách S có nguy cơ trở thành bảo thủ bởi họ không muốn mất đi sự ổn định vốn có khi thị trường rơi vào trạng thái “bất ổn định”. Do đó trong đầu tư, người thuộc nhóm tính cách S có khả năng bỏ qua những cơ hội kiếm lợi nhuận khi thị trường nóng để bảo đảm sự an toàn cho mình.
Lời khuyên đầu tư: Để giảm thiểu rủi ro và khiến hành trình đầu tư trở nên an nhàn, tránh rơi vào trạng thái FOMO khi “đứng chung sân” với những người theo trường phái “quyết liệt” như nhóm D, nhóm S cần chọn cho bản thân những sản phẩm đầu tư hoặc phương pháp đầu tư phù hợp với đặc điểm tính cách của mình. Ở đây, FinPeace có thể gợi ý cho bạn phương pháp Tích sản cổ phiếu – trường phái đầu tư giá trị an toàn, đơn giản và bền vững.
Đọc thêm: Tích sản cổ phiếu – Những điều quan trọng bạn cần biết
Trong trường hợp những nhược điểm phía trên ảnh hưởng nhiều đến kết quả đầu tư và tâm lý của bạn, nhà đầu tư thuộc nhóm tính cách S có thể thử thách bản thân bằng những sản phẩm và phương pháp có độ rủi ro cao hơn. Thay đổi hoàn toàn tính cách trong thời gian ngắn là điều không thể, nhưng FinPeace tin rằng chỉ cần bạn dám bước ra khỏi vùng an toàn với sự quyết tâm và một kế hoạch đầu tư chỉn chu, bạn sẽ sớm tìm được phương án tốt nhất cho hành trình đầu tư của mình.
Nhóm C: Compliance (Sự tuân thủ)
Những người thuộc nhóm tính cách Compliance là nhóm người có kỷ luật cao, thận trọng và đề cao tính chính xác trong hành động. Họ cũng là những người khá thích hoạt động độc lập. Trong đầu tư, những người thuộc nhóm tính cách C sẽ có những ưu và nhược điểm như sau:
Ưu điểm: Do sở hữu tư duy phân tích và thích hệ thống hóa thông tin, nhà đầu tư thuộc nhóm tính cách C thường ra quyết định đầu tư dựa trên việc thu thập và phân tích số liệu. Nhờ đặc điểm này, người thuộc nhóm tính cách C khi đầu tư theo đặc điểm tính cách riêng sẽ ít bị ảnh hưởng tâm lý bởi đám đông, bởi họ chỉ hành động sau khi đã cảm thấy chắc chắn với những số liệu mình có. Họ không phân vân với hành động của mình, bởi bằng số liệu, sự kiên định với quyết định của họ có thể lên tới 100%.
Nhược điểm: Ưu điểm trên có thể trở thành nhược điểm nếu nhà đầu tư thuộc nhóm tính cách C quá tập trung vào việc tìm kiếm và phân tích dữ liệu. Họ mất nhiều thời gian hơn để hành động, do đó có thể bỏ lỡ những cơ hội kiếm lời cần sự quyết đoán và nhanh tay. Với những nhà đầu tư thuộc nhóm C chưa có nhiều kinh nghiệm, bạn còn có khả năng cảm thấy “lấn cấn”, không biết mình đã có đủ dữ liệu hay chưa, như thế nào mới là 100% chắc chắn,…khiến bạn càng mất nhiều thời gian đắn đo và mất tự tin vào bản thân mình.
Lời khuyên đầu tư: Hãy luôn chuẩn bị dữ liệu trước khi giao dịch. Thời gian rảnh, nhà đầu tư thuộc nhóm tính cách C hãy tự xác định xem đâu là mức “100% dữ liệu” mà bạn muốn. Bạn có thể luyện tập đầu tư theo đặc điểm tính cách riêng bằng cách thử ra quyết định dựa trên số lượng dữ liệu khác nhau, quan sát cảm xúc của mình và kết quả của quyết định đầu tư đó. Bên cạnh đó, hãy trang bị sẵn cho mình hệ thống nguồn tin, nguồn số liệu tin cậy để không mất thời gian bơi giữa bể số liệu khổng lồ khi cần ra quyết định nhanh chóng.
Tạm kết
Thông qua việc hiểu mình – hiểu người bằng lý thuyết DISC, nhà đầu tư sẽ hiểu rằng thị trường chứng khoán được tạo nên bởi vô vàn cá tính khác biệt mà họ là một trong số đó. Hiểu bản thân là khởi đầu nên có trong mọi hành trình đầu tư, tuy nhiên để theo đuổi mục tiêu đầu tư dài hạn, nhà đầu tư cần trang bị cho mình thêm nhiều kiến thức, kỹ năng trên nền tảng phù hợp với đặc điểm tính cách của mình. Nhà đầu tư có thể bắt đầu ngay từ hôm nay với Khóa học ProTrading của FinPeace, để FinPeace có thể giúp đỡ bạn trên chặng đường thấu hiểu bản thân và tối ưu kế hoạch đầu tư theo đặc điểm tính cách riêng của mình.
